ÔN TẬP PHẦN 4

CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
I. Tiểu dẫn:
1. T¸c gi¶
- NguyÔn Minh Chu (1930- 1989), quª ë lµng Th¬i, x• Quúnh H¶i (nay lµ x• S¬n H¶i), huyÖn Quúnh L­u, tØnh NghÖ An. ¤ng “thuéc trong sè nh÷ng nhµ v¨n më ­êng tinh anh vµ tµi n¨ng nhÊt cña v¨n häc ta hiÖn nay"
- Sau 1975, khi v¨n ch­¬ng chuyÓn h­íng kh¸m ph¸ trë vÒ víi êi th­êng, NguyÔn Minh Chu lµ mét trong sè nh÷ng nhµ v¨n Çu tiªn cña thêi k× æi míi • i su kh¸m ph¸ sù thËt êi sèng ë b×nh diÖn ¹o øc thÕ sù. Tm iÓm nh÷ng kh¸m ph¸ nghÖ thôt cña «ng lµ con ng­êi trong cuéc m­u sinh, trong hµnh tr×nh nhäc nh»n kiÕm tiÒn h¹nh phóc vµ hoµn thiÖn nhn c¸ch.
- T¸c phÈm chÝnh (SGK)
2. TruyÖn ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi xa
TruyÖn in Ëm phong c¸ch tù sù - triÕt lÝ cña NguyÔn Minh Chu, rÊt tiªu biÓu cho h­íng tiÕp cËn êi sèng tõ gãc é thÕ sù cña nhµ v¨n ë giai o¹n s¸ng t¸c thø hai.
TruyÖn ng¾n lóc Çu ­îc in trong tËp BÕn quª (1985), sau ­îc nhµ v¨n lÊy lµm tªn chung cho mét tuyÓn tËp truyÖn ng¾n (in n¨m 1987).
II.Đọc –hiểu:
1. Ph¸t hiÖn thø nhÊt Çy th¬ méng cña ng­êi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh
- "Tr­íc mÆt t«i lµ mét bøc tranh mùc tµu .... t«i t­ëng chÝnh m×nh võa kh¸m ph¸ thÊy c¸i chn lÝ cña sù hoµn thiÖn, kh¸m ph¸ thÊy c¸i kho¶nh kh¾c trong ngÇn cña tm hån".
- §«i m¾t tinh t­êng, "nhµ nghÒ” cña ng­êi nghÖ sÜ • ph¸t hiÖn vÎ Ñp “trêi cho” trªn mÆt biÓn mê s­¬ng, vÎ Ñp mµ c¶ êi bÊm m¸y anh chØ gÆp mét lÇn. Ng­êi nghÖ sÜ c¶m thÊy h¹nh phóc - ã lµ niÒm h¹nh phóc cña kh¸m ph¸ vµ s¸ng t¹o, cña sù c¶m nhËn c¸i Ñp tuyÖt diÖu . Trong h×nh ¶nh chiÕc thuyÒn ngoµi xa gi÷a biÓn trêi mê s­¬ng, anh • c¶m nhËn c¸i Ñp toµn bÝch, hµi hoµ, l•ng m¹n cña cuéc êi, thÊy tm hån m×nh ­îc thanh läc.
2. Ph¸t hiÖn thø hai Çy nghÞch lÝ cña ng­êi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh
- Ng­êi nghÖ sÜ • tËn m¾t chøng kiÕn: tõ chiÕc thuyÒn ng­ phñ Ñp nh­ trong m¬ b­íc ra mét ng­êi µn bµ xÊu xÝ, mÖt mái vµ cam chÞu; mét l•o µn «ng th« kÖch, d÷ d»n, éc ¸c, coi viÖc ¸nh vî nh­ mét ph­¬ng c¸ch Ó gi¶i to¶ nh÷ng uÊt øc, khæ au... §y lµ h×nh ¶nh »ng sau c¸i Ñp “toµn bÝch, toµn thiÖn” mµ anh võa b¾t gÆp trªn biÓn. Nã hiÖn ra bÊt ngê, trí trªu nh­ trß ïa qu¸i ¸c cña cuéc sèng.
- Chøng kiÕn c¶nh ng­êi µn «ng ¸nh vî mét c¸ch v« lÝ vµ th« b¹o, Phïng • “kinh ng¹c Õn møc, trong mÊy phót Çu .... vøt chiÕc m¸y ¶nh xuèng Êt, ch¹y nhµo tíi”. Hµnh éng ã nãi lªn nhiÒu iÒu.
3. VÒ c¸c nhn vËt trong truyÖn
- VÒ ng­êi µn bµ vïng biÓn: T¸c gi¶ gäi mét c¸ch phiÕm Þnh “ng­êi µn bµ”. §iÒu t¸c gi¶ gy Ên t­îng chÝnh lµ sè phËn cña chÞ. Ngoµi 40, th« kÖch, mÆt rç, xuÊt hiÖn víi “khu«n mÆt mÖt mái”, ng­êi µn bµ gîi Ên t­îng vÒ mét cuéc êi nhäc nh»n, lam lò, nhiÒu cay ¾ng. Bµ thÇm lÆng chÞu mäi au ín khi bÞ chång ¸nh kh«ng kªu mét tiÕng, kh«ng chèng tr¶, kh«ng trèn ch¹y, “t×nh th­¬ng con còng nh­ nçi au, sù thm trÇm trong c¸i viÖc hiÓu thÊu c¸c lÏ êi h×nh nh­ mô ch¼ng Ó lé ra bªn ngoµi”.... - Mét sù cam chÞu ¸ng chia sÎ, c¶m th«ng. ThÊp tho¸ng trong ng­êi µn bµ Êy lµ bãng d¸ng bao ng­êi phô n÷ ViÖt Nam nhn hËu, bao dung, giµu lßng vÞ tha.
- VÒ ng­êi µn «ng éc ¸c: Cuéc sèng ãi nghÌo • biÕn “anh con trai” côc tÝnh nh­ng hiÒn lµnh x­a kia thµnh mét ng­êi chång vò phu. L•o µn «ng “m¸i tãc tæ qu¹”, “chn ch÷ b¸t”, “hai con m¾t Çy vÎ éc d÷ võa lµ n¹n ng­êi cña cuéc sèng khèn khæ, võa lµ thñ ph¹m gy nªn bao au khæ cho ng­êi thn cña m×nh. Ph¶i lµm sao Ó nng cao c¸i phÇn thiÖn, c¸i phÇn ng­êi trong nh÷ng kÎ th« b¹o Êy.
- ChÞ em th»ng Ph¸c: BÞ Èy vµo t×nh thÕ khã xöa khi ë trong hoµn c¶nh Êy. ChÞ th»ng Ph¸c, mét c« bÐ yÕu ít mµ can ¶m, • ph¶i vËt lén Ó t­íc con dao trªn tay th»ng em trai, ng¨n em lµm viÖc tr¸i lun th­êng ¹o lÝ. C« bÐ lµ iÓm tùa v÷ng ch¾c cña ng­êi mÑ ¸ng th­¬ng, c« • hµnh éng óng khi c¶n ­îc viÖc lµm d¹i dét cña øa em, l¹i biÕt ch¨m sãc, lo toan khi mÑ ph¶i Õn toµ ¸n huyÖn. Th»ng Ph¸c th­¬ng mÑ theo kiÓu mét cËu bÐ con cßn nhá, theo c¸i c¸ch mét øa con trai vïng biÓn. Nã “lÆng lÏ ­a mÊy ngãn tay khÏ sê trªn khu«n mÆt ng­êi mÑ, nh­ muèn lau i nh÷ng giät n­íc m¾t chøa Çy trong nh÷ng nèt rç chÆng chÞt”, “nã tuyªn bè víi c¸c b¸c ë x­ëng ãng thuyÒn r»ng nã cßn cã mÆt ë d­íi biÓn nµy th× mÑ nã kh«ng bÞ ¸nh”. H×nh ¶nh th»ng Ph¸c khiÕn ng­êi äc c¶m éng bëi t×nh th­¬ng mÑ d¹t dµo.
- Ng­êi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh: Vèn lµ ng­êi lÝnh th­êng vµo sinh ra tö, Phïng c¨m ghÐt mäi sù ¸p bøc, bÊt c«ng, s½n sµng lµm tÊt c¶ v× iÒu thiÖn, lÏ c«ng b»ng. Anh xóc éng ngì ngµng tr­íc vÎ Ñp tinh kh«i cña thuyÒn biÓn lóc b×nh minh. Mét ng­êi nh¹y c¶m nh­ anh tr¸nh sao khái nçi tøc giËn khi ph¸t hiÖn ra sù b¹o hµnh cña c¸i xÊu, c¸i ¸c ngay sau c¶nh Ñp huyÒn ¶o trªn biÓn. H¬n bao giê hÕt, Phïng hiÓu râ: tr­íc khi lµ mét nghÖ sÜ biÕt rung éng tr­íc c¸i Ñp, h•y lµm ét ng­êi biÕt yªu ghÐt vui buån tr­íc mäi lÏ êi th­êng t×nh, biÕt hµnh éng Ó cã mét cuéc sèng xøng ¸ng víi con ng­êi.
4. C¸ch xy dùng cèt truyÖn éc ¸o
Trong t¸c phÈm, ã lµ sù kiÖn Phïng chøng kiÕn l•o µn «ng ¸nh vî mét c¸ch tµn b¹o. Tr­íc ã, anh nh×n êi b»ng con m¾t cña ng­êi nghÖ sÜ rung éng, say mª tr­íc vÎ Ñp huyÒn ¶o- th¬ méng cña thuyÒn biÓn. Trong giy phót tm hån th¨ng hoa nh÷ng c¶m xóc l•ng m¹n, Phïng ph¸t hiÖn ra hiÖn thùc nghiÖt ng• cña «i vî chång b­íc ra tõ con thuyÒn “th¬ méng” ã.
T×nh huèng ã ­îc lÆp l¹i lÇn n÷a: bªn c¹nh h×nh ¶nh ng­êi µn bµ nhÉn nhôc chÞu ùng “ßn chång”, Phïng cßn ­îc chøng kiÕn ph¶n øng cña chÞ em th»ng Ph¸c tr­íc sù hung b¹o cña cha èi víi mÑ. Tõ ã, trong ng­êi nghÖ sÜ • cã sù thay æi c¸ch nh×n êi. Anh thÊy râ nh÷ng c¸i ngang tr¸i trong gia ×nh thuyÒn chµi, hiÓu su thªm tÝnh chÊt ng­êi µn bµ, chÞ em th»ng Ph¸c, hiÓu thªm ng­êi ång éi (§Çu) vµ hiÓu thªm chÝnh m×nh.
*ý nghÜa: NguyÔn Minh Chu • xy dùng ­îc t×nh huèng mµ ë ã béc lé mäi mèi quan hÖ, béc lé kh¶ n¨ng øng xö, thö th¸ch phÈm chÊt, tÝnh c¸ch, t¹o ra nh÷ng b­íc ngoÆt trong t­ t­ëng, t×nh c¶m vµ c¶ trong cuéc êi nhn vËt. T×nh huèng truyÖn mang ý nghÜa kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn êi sèng
5. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm
- Ng«n ng÷ ng­êi kÓ chuyÖn: ThÓ hiÖn qua nhn vËt Phïng, sù hãa thn cña t¸c gi¶. Chän ng­êi kÓ chuyÖn nh­ thÕ • t¹o ra mét iÓm nh×n trÇn thuËt s¾c s¶o, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng kh¸m ph¸ êi sèng, lêi kÓ trë nªn kh¸ch quan, chn thËt, giµu søc thuyÕt phôc.
- Ng«n ng÷ nhn vËt: Phï hîp víi Æc iÓm tÝnh c¸ch cña tõng ng­êi.
III. Tæng kÕt
VÎ Ñp cña ngßi bót NguyÔn Minh Chu lµ vÎ Ñp to¸t ra tõ t×nh yªu tha thiÕt èi víi con ng­êi. T×nh yªu Êy bao hµm c¶ kh¸t väng t×m kiÕm, ph¸t hiÖn, t«n vinh nh÷ng vÎ Ñp con ng­êi cßn tiÒm Èn, nh÷ng kh¾c kho¶i, lo u tr­íc c¸i xÊu, c¸i ¸c. §ã còng lµ vÎ Ñp cña mét cèt c¸ch nghÖ sÜ mÉn c¶m, «n hËu, iÒm ¹m chiªm nghiÖm lÏ êi Ó rót ra nh÷ng triÕt lÝ nhn sinh su s¾c. ChiÕc thuyÒn ngoµi xa lµ mét trong sè rÊt nhiÒu t¸c phÈm cña NguyÔn Minh Chu • Æt ra nh÷ng vÊn Ò cã ý nghÜa víi mäi thêi, mäi ng­êi.
Đề gợi ý
Đề: ”Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa mang đến một bài học đúng đắn về về cách nhìn nhận cuộc sống và con người: một cách nhìn đa dạng, đa chiều, phát hiện ra bản chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng”.
Anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận xét trên qua tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.




THUOÁC
Loã Taán
I. Tieåu daãn
1.Taùc giaû:
-Teân thaät: Chu Thụ Nhaân (1881-1936), queâ huyeän Thieäu Höng, tænh Chieát Giang – Trung Quốc
Nhaø vaên nhaø CM loãi laïc cuûa Trung Quoác XX, 4 laàn ñoåi ngheà : Khai moû, haøng haûi, y khoa cuoái cuøng choïn laøm vaên hoïc ngheä thuaät vôùi mong muoán loâi heát nhöõng caên beänh tinh thaàn daân toäc ra ñeå moïi ngöôøi tìm caùch chaïy chöõa
- Vaên chöông Loã Taán laø vaên chöông ñích thöïc giaøu tính chieán ñaáu ,vieát nhaèm muïc ñích phuïc vuï CM
- LT thöôøng vieát veà caùc caên beänh tinh thaàn, pheâ phaùn quoác daân tính
- Taùc phaåm : AQ chính truyeän, Gaøo theùt, Baøng hoaøng; Chuyeän cuõ vieát theo loái môùi, moätsoá taïp vaên
2.Taùc phaåm : Thuoác
a. Hoaøn caûnh ra ñôøi
-Vieát :1919
_ luùc cuoäc vaän ñoäng nguõ töù buøng noå
-Trung Quoác bò cheøn eùp bôûi caùc theá löï c ñeá quoác phöông Taây
b. Toùm taét truyeän:
Keå veà vieäc oâng baø Hoa Thuyeân ñaõ mang heát soá tieàn daønh duïm töø quaùn traø ñeå mua chieác baùnh bao taåm maùu ngöôøi veà trò beänh lao cho con laø thaèng Thuyeân. Keát quaû laø noù khoâng heát beänh maø ñaõ ngaõ ra cheát.Truyeän coøn keå veà caùi cheát cuûa ngöôøi chieán Hạ Du vì laøm cách mạng nhöng xa rôøi quaàn chuùng neân daãn ñeán caùi cheát vaø söï thaát baïi .Ngöôøi daân Trung Quoác khoâng hieåu gì về CM .Hoï khinh bæ nguyeàn ruûa. Keát thuùc truyeän laø caûnh hai ngöoøi meï ñi thaêm moä con .Hoï ñaõ thaáy treân moä cuûa Haï Du moät voøng hoa. Töø choã ngaïc nhieân ngöôøi meï HD nhö ñaõ hieåu ra caùi cheát oan khuaát cuûa con .Qua ñoù taùc giaû baøy toû nieàm hy voïng ñoái vôùi söï thöùc tænh cuûa ngöôøi daân Trung Quoác veà CM
II. Ñoïc –hieåu
1. Thuoác –pheâ phaùn thaùi ñoä meâ tín , ngu muoäi cuûa nhaân daân TQ
-Ông baø Hoa Thuyeân ñaõ ñem heát soá tieàn daønh duïm ñöôïc ñeå mua baùnh bao taåm maùu ngöôøi veà trò beänh lao cho con vôùi thaùi ñoä tin töôûng: ra ñi töø sôùm baát chaáp caùi laïnh, caàm baùnh nhö caàm sinh maïng cuûa con, nhìn con aên nhö roùt vaøo moät caùi gì vaø laáy ra ôû noù moät caùi gì…
-Moïi ngöôøi trong quaùn traøai cũng khaúng ñònh “ Cam ñoan theá naøo cuõng khoûi, ăn noùng hoâi hoåi theá kia lao gì aên chaû khoûi” “ Ông Hoa Thuyeân laø ngöôøi may nhaát”
Keát quaû Thuyeân ñaõ cheát. Ho đã phaûi traû giaù baèng caû sinh maïng cho söï ngu muoäi cuûa mình thöù thuoác maø hoï ñaët heát nieàm tin laø thöù thuoác ñoäc
2- Thuoác –pheâ phaùn thaùi ñoä thôø ô khoâng hieàu gì veà CM cuûa ngöôøi daân TQ
-Tröôùc caùi cheát cuûa Haï Du, ngöôøi daân TQ töø giaø cho ñeán treû khoâng thöông caûm maø coøn toû ra khinh bæ, nguyeàn ruûa “ Thaèng quæ söù,ñieân thaät roài”
- Ngay caû nhöõng ngöôøithaân cuûa Haï Du cuõng xaáu hoå thaäm chí coøn toá giaùc ñeå ñöôïc thöôûng
 taùc giaû pheâ phaùn ngöôøi daân TQ vaø cuõng rút ra baøi hoïc cho ngöôøi laøm CM khoâng neân xa rôøi quaàn chuùng.
3. Thaùi ñoä cuûa taùc giaû-yù nghóa voøng hoa treân moä Haï Du
-Voøng hoa chæ coù treân moä HD khoâng coù treân moä cuûa Thuyeân
- Voøng hoa khoâng moïc töø ñaát ,khoâng nhieàu nhöng trang troïng
-Lôøi than cuûa ngöôøi meï “oan cho con lắm HD ôi!”
Taùc giaû ñaõ baøy toû nieàm hy voïng veà söï thöùc tænh cuûa ngöoøi daân TQ veà ngöôøi laøm CM vaø muïc ñích cao ñeïp cuûa hoï
4. Ngheä thuaät
-YÙ nghóa nhan ñeà: Hay, giaøu yù nghóa
+ Thöù thuoác ñoäc phaûn khoa hoïc cheát người
+Phöông thuoác trò beänh tinh thaàn – söï ngu muoäi meâ tín tin vaøo thöù thuoác nhaûm nhí, man rôï laáy maùu ngöôøi trò beänh lao
+ Thuoác trò beänh xa rôøi quaàn chuùng cuûa ngöôøi làm CM
- Chi tieát giaøu kòch tính
- Ngoân ngöõ giaûn dò giaøu tính chieán ñaáu
- Tình huoáng ñoái laäp eùo le ñoäc ñaùo
Ñeà baøi thöïc haønh
1/ Neâu ý nghóa nhan ñeà cuûa taùc phaåm Thuoác cuûa Loã Taán
2/Toùm taét truyeän Thuoác cuûa Loã Taán
3/ Trình baøy söï hieåu bieát veà taùc giaû Loã Taán

SỐ PHẬN CON NGƯỜI
( Sôlôkhốp)
I.Giới thiệu
1. Tác giả
- Sôlôkhốp ( 1905) tại tỉnh Rôxtốp Liên Xô), trong một gia đình nông dân.
- Ông chỉ học hết bậc tiểu học, vài ba năm trung học, phần lớn kiến thức ông có được là nhờ tự học.
- Ông từng tham gia các cuộc cách mạng từ khá sớm ( thư kí uỷ ban trấn, tiễu phỉ…)
- 1922 lên Mátcơva làm nhiều nghề kiếm sống, tự học và đọc văn.
-1939 được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Liên Xô.
- 1941-1945, ông là phóng viên xông xáo trên nhiều mặt trận.
- 1965 được giải thưởng Nôben văn chương.
- 1984, ông mất.
- Một số tác phẩm: Sông Đông êm đềm, truyện sông Đông, thảo nguyên xanh, số phận con người…
2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác và vị trí tác phẩm
Sáng tác 1957, đây là tác phẩm mở ra chân trời mới cho văn học Nga, thể hiện cách nhìn cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện, chân thực, khám phá về tính cách Nga, tính cách nhân hậu, anh hùng của người lính Xô Viết.
b. Tóm tắt tác phẩm
Mùa xuân 1946,trên đường đi công tác, tác giả gặp anh lái xe An- đrây Xôcôlôp và bé Vania trên chuyến đò, Xôcôlôp đã kể cho tác giả nghe về cuộc đời đau khổ của mình. 1922 cả nhà chết đói, chỉ mình anh đi làm thuê nên sống xót, sau đó, anh đã có một tổ ấm gia đình.Khi chiến tranh bùng nổ, anh lên đường ra mặt trận để lại vợ con ở hậu phương. Anh từng bị thương, bị phát xít bắt làm tù binh. Anh đã vượt trại tù, trở về với Hồng quân và tiếp tục chiến đấu. Trở về đơn vị ít lâu, anh nhận được tin vợ và hai con gái chết vì bom của phát xít. Vào những ngày cuối cùng của cuộc chiến tranh, Annatôli,con trai anh, một đại uý pháo binh cùng anh tiến vào Béclin đánh bọn phát xít nhưng đúng ngày chiến thắng ( 9-5-1945) cũng là lúc con trai anh hi sinh.Chiến tranh kết thúc, vượt lên nỗi đau bất hạnh, anh đến Uriupinxcơ, ở nhờ nhà bạn làm lái xe để kiếm sống. Tại đây, anh đã gặp cậu bé Vania mồ côi cha mẹ, Xôcôlốp đã nhận cậu làm con nuôi, hết lòng chăm sóc cho cậu bé với hi vọng hai con người cô đơn, bất hạnh nương tựa vào nhau, sưởi ấm cho nhau và vượt lên số phận.
3. Vị trí đoạn trích
Nằm ở phần cuối tác phẩm.
II. Tìm hiểu văn bản.
1. Xôcôlốp
- Từng tham gia chiến tranh chống phát xít, bị thương bị bắt làm tù binh và trốn thoát.
- Gặp nhiều bất hạnh, đau thương, mất mát: vợ con chết vì chiến tranh, không nhà cửa, người thân.
- Hòa bình lập lại: sống nhờ nhà bạn ở Uriupinxcơ, lái xe cho đội vận tải kiếm sống.
- Sống trong tâm trạng cô đơn, đau khổ vì mất mát người thân: sau buổi làm việc thường vào hiệu giải khát uống rượu, mặc dù biết rượu là thứ nguy hại nhưng anh vẫn uống để làm dịu nỗi đau “ phải nói rằng tôi đã quá say mê cái món nguy hại đó.”

- Giàu lòng nhân ái và tinh thần trách nhiệm: xúc động trước Vania, đứa trẻ mồ côi, một nạn nhân của chiến tranh “ những giọt nước mắt nóng hổi sôi trên mặt tôi”, anh quyết định nhận Vania làm con vì “ không thể để cho nó với mình chìm nghỉm riêng rẽ được”→ hai trái tim cô đơn nương tựa vào nhau.
- Sau khi nhận Vania làm con, nỗi đau của anh phần nào được xoa dịu “ trái tim đã suy kiệt, đã chai sạn vì đau khổ, nay đã trở nên êm dịu hơn”→ chỉ có tình thương mới xoa dịu được nỗi đau trong tâm hồn con người.
- Là người giàu lòng hi sinh:
+ Nhận nuôi Vania, gặp khó khăn trong cuộc sống hàng ngày: chăm sóc, nuôi dưỡng.
+ Nỗi đau vì mất mát người thân vẫn luôn dằn vặt anh “ hầu như đêm nào cũng chiêm bao thấy những người thân quá cố” và “ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt.”
+ Sức khoẻ ngày càng suy kiệt “quả tim của tôi rệu rạo lắm rồi, đến phải thay pít-tông thôi… có khi tự nhiên mà nó nhói lên, thắt lại và giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi”
→ Xôcôlốp đã vượt qua những khó khăn, những nỗi đau riêng của bản thân, dành tình yêu thương chăm sóc Vania hết lòng, đem lại niềm vui cho Vania vì không muốn Vania phải rơi nước mắt “đừng làm tổn thương trái tim em bé.”
=> Xôcôlốp tượng trưng cho hình ảnh nhân dân Nga dũng cảm, giàu tình nhân ái, bất chấp đau thương chiến tranh, vượt lên số phận.
2. Bé Vania
- Đứa trẻ 5-6 tuổi nhưng gặp nhiều bất hạnh: bố mẹ chết vì chiến tranh, không nhà cửa, người thân, sống lang thang, đói khát “ thằng bé rách bươm xơ mướp, mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu, lem luốc, bụi bặm, bẩn như ma lem, đầu tóc rối bù”
- Có một vẻ đẹp trẻ thơ, đáng yêu: cặp mắt như ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm, hàng mi dài, cong vút.
- Còn bé nhưng đã ý thức được nỗi bất hạnh của mình: đôi lúc lặng thinh tư lự và thở dài.
- Sung sướng khi Xô-lô-khốp nhận làm con “ nó nhảy chồm lên cổ tôi hôn vào má, vào môi,vào trán và như con chim chích, nó ríu rít, líu lo vang rộn cả buồng lái”; “ Nó áp vào người tôi, toàn thân cứ run lên như ngọn cỏ trước gió”
- Từ khi nhận được bố, Vania sung sướng không rời Xôcôlốp.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Sử dụng các đoạn bình luận trữ tình ngoại đề (giúp tác giả bày tỏ cảm xúc của mình về những gì đã mô tả khách quan trước mắt bạn đọc, tác giả tỏ thái độ kính phục và và tin tưởng vào con người Nga kiên cường), xây dựng truyện theo lối truyện lồng truyện, sáng tạo nhiều tình huống nghệ thuật, nhiều chi tiết để khám phá chiều sâu tính cách nhân vật.
2. Nội dung
Tác phẩm lên án chiến tranh đã cướp đi hạnh phúc của con người, đồng thời ca ngợi tình yêu thuơng, nhân ái và nghị lực của con người, chính sức mạnh đó đã giúp con người vượt qua nỗi đau chiến tranh để xây dựng cuộc sống mới. Hình ảnh Xô-cô-lốp tượng trưng cho con người Nga kiên cường, nhân ái, bất chấp đau thương vượt lên số phận. Tác phẩm cũng cho ta thấy cái nhìn mới của tác giả, ông đã đề cập đến số phận con người sau chiến tranh và kêu gọi sự quan tâm của toàn xã hội đối với cá nhân con người.

CÂU HỎI KIỂM TRA KIẾN THỨC:
1. Trình bày những nét chính về cuộc đời của Sô-lô-khốp?
2.Hãy tóm tắt truyện “ Số phận con người”- Sô-lô-khốp?
3. Hãy phân tích nhân vật Xô-cô-lốp trong “ Số phận con người”- Sô-lô-khốp để làm nổi bật lên tính cách Nga kiên cường, nhân hậu?

ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ
(Hê - minh-uê)
I. Giới thiệu
1. Tác giả
a. Cuộc đời
- Ơ-nit Hê-minh-uê (1899) tại Ilinoi trong một gia đình trí thức.
- Thích phiêu lưu mạo hiểm và đi nhiều nơi, phần lớn thời gian sống ở nước ngoài.
- Từ 1917 đến hết chiến tranh thế giới thứ hai, ông làm phóng viên.
- Từng tham gia chiến tranh thế giới thứ I, II và chiến tranh tại Tây Ban Nha 1937.
- 1953 được giải thưởng Pulítdơ của Mĩ.
- 1954 được giải Nôben văn chương.
- Là một trong những những người đặt nền móng cho văn xuôi hiện đại Mĩ.
- 1961 ông mất.
b. Sự nghiệp sáng tác
- Mục đích sáng tác: “ Viết một áng văn xuôi đơn giản và chân thực về con người.”
- Thể loại sáng tác: truyện ngắn, tiểu thuyết, thơ, hồi kí…
- Tác phẩm tiêu biểu: Mặt trời vẫn mọc ( 1926), Giã từ vũ khí(1929), Chuông nguyện hồn ai (1940), Ông già và biển cả ( 1952)…
2. Vài nét về tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác 1952
b. Tóm tắt tác phẩm:
Ông Xantiagô đã 74 tuổi làm nghề đánh cá trên vùng có dòng biển nóng, ngoài khơi Habana. Ông đã đi biển nhiều ngày nhưng chẳng bắt được con cá nào. Những ngày đầu có cậu bé Manôlin đi cùng nhưng vì kém may mắn nên bố mẹ buộc Manôlin phải đi theo thuyền khác. Sau 84 ngày thất bại, ngày thứ 85, ông câu được con cá kiếm khổng lồ. Con cá kéo thuyền ông lão chạy phăng phăng ra biển. Có lần con cá quẫy mạnh kéo giật ông lão ngã đập mặt xuống sàn thuyền làm toạc da phía đuôi mắt. Bàn tay phải bị rách vì sợi dây cứa mạnh, tay trái bị chuột rút cứng đơ, có lúc đói quá, ông lão phải ăn cá sống để có sức tiếp tục cầm cự với con cá. Quá mệt, có khi ông lão thiếp đi và mơ thấy đàn sư tử. Con cá vùng lên kéo thuyền chạy phăng phăng. Có lúc, ông đối thoại với chim trời, cá biển. Sang ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Ông lão bình tĩnh thu dây về cho con cá lượn vòng quanh thuyền và dùng lao đâm chết con cá. Ông lão buộc con cá vào mạn thuyền và dong buồm vào bờ nhưng từng đàn cá mập kéo đến tấn công con cá kiếm, ông lão ra sức chiến đấu với đàn cá mập để bảo vệ con cá kiếm nhưng khi đẩy lui được con cá mập cuối cùng thì con cá kiếm chỉ còn lại bộ xương. Ông lão lên bờ, trở về lều và ngủ vùi, cậu bé Manôlin đã khóc khi đến thăm ông lão, hai ông cháu bàn về chuyến ra khơi lần sau và ông lão thiếp đi mơ về đàn sư tử.
c. Đặc trưng nghệ thuật: Theo nguyên lí “ tảng băng trôi”:
+ Dựa vào hình ảnh tảng băng trôi :1 phần chìm, 7 phần nổi → ngôn từ ít nhưng mang nhiều tầng ý nghĩa.
+ Nhà văn không trực tiếp công khai phát ngôn cho ý tưởng của mình mà xây dựng hình tượng nhiều sức gợi để người đọc suy ngẫm.
+ Biện pháp thực hiện nguyên lí này là độc thoại nội tâm, hình ảnh ẩn dụ và các biểu tượng.
3. Vị trí đoạn trích
Nằm ở phần cuối tác phẩm ( cuối chương 7, đầu chương .
II. Đọc- hiểu
1. Xan-ti-a-gô
- 74 tuổi, làm nghề đánh cá trên biển, ngoài khơi Habana.
- Là một ngư phủ giàu kinh nghiệm và lành nghề:
+ Chỉ nhìn các vòng lượn có thể đoán được khoảng cách giữa cá và thuyền. Chưa nhìn thấy con cá nhưng chỉ nhìn độ căng, độ chếch của dây câu có thể cảm nhận được con mồi của mình và đoán được nó đang làm gì “ từ độ chếch của sợi dây lão có thể biết được con cá đang ngoi lên liên tục trong lúc bơi”, “ lão cảm thấy một cú quật đột ngột và cú nảy mạnh ở sợi dây lão đang níu bằng cả hai tay, thật sắc và cảm thấy cứng và nặng. Lưỡi kiếm của con cá đang quật vào đoạn dây thép đáy”. Ông đã cảm nhận về con cá rất chính xác bằng thị giác (xem các vòng lượn,thấy con cá từ bộ phận đến toàn thể) và xúc giác ( dây câu cứa vào tay).
+ Đi biển không cần la bàn, chỉ cần nương theo hướng gió và chiều xoay của cánh buồm có thể biết được hướng gió tây nam để vào bờ. Có thể đoán biết được thời tiết và tình hình trên biển: khi nhìn thấy đám mây tích và mây tơ, ông biết gió nhẹ còn thổi suốt đêm.
- Có tâm hồn cao thượng: vừa khuất phục con cá nhưng vừa ngưỡng mộ, cảm thông, cảm kích “mày đang giết tao cá à, ông lão nghĩ. Nhưng mày có quyền làm thế. Tao chưa bao giờ thấy bất kì ai hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn mày. Hãy đến và giết ta. Ta không quan tâm chuyện ai giết ai”, xem con cá như là bạn ( xưng hô với con cá: cá ơi, cá này, người anh em ạ), thậm chí có phần tiếc nuối khi đã giết con cá “ ta là lão già mệt mỏi. Nhưng ta đã giết con cá này, người anh em ta”.
- Đơn độc trên biển, mệt mỏi, đau đớn vì phải chiến đấu suốt ba ngày hai đêm trước đối thủ to lớn, ngoan cường nhưng ông lão đã dành chiến thắng là nhờ:
+ Kinh nghiệm.
+ Lòng dũng cảm.
+ Mưu trí: Nắm bắt và phân tích tình hình để đưa ra quyết định đúng lúc ( khi thấy con cá lượn vòng lão tự nhủ “ mình phải dốc hết sức ra mà níu”, lão biết con cá khi lượn vòng thì
“ căng thẳng sẽ khiến nó thu hẹp các vòng lượn”, như thế lão sẽ nhìn thấy con cá và đối phó với nó “ bây giờ mình phải khuất phục nó rồi sau đó mình phải giết nó”.Lão biết giữ con cá đừng đau quá vì như thế nó sẽ cuồng lên, sẽ nhảy và hất văng lưỡi câu “ mình phải giữ cho nó đừng đau quá”. Lão biết chờ con cá vào thật gần rồi mới phóng lao giết nó “ mình phải để nó đến gần, gần, thật gần. Mình không cần nhằm vào đầu. Mình phải nhằm vào tim”.
+ Nghị lực: Luôn biết động viên bản thân, vượt qua mọi đau đớn, mệt mỏi để dành thắng lợi trước con cá “ mày phải cầm cự chớ có nói lằng nhằng”, “ ta không thể tự chơi xỏ mình và chết trước một con cá như thế này được”, “ hãy bình tĩnh và giữ sức, lão già ạ”, “ kéo đi tay ơi. Hãy đứng vững đôi chân kia. Tỉnh táo vì tao đầu à”, “ mình sẽ cố thêm lần nữa”,
“ mình sẽ lại cố thêm”, “mình sẽ lại cố thêm lần nữa”.
=> Quá trình ông lão chiến đấu và chiến thắng con cá tượng trưng cho hành trình gian khổ của con người trong việc theo đuổi khát vọng, thực hiện ước mơ.
2. Con cá kiếm
- Thân hình đồ sộ ( dài gần 6 mét, nặng hơn nửa tấn), đẹp đẽ (chiếc đuôi lớn hơn chiếc lưỡi hái lớn, màu tím hồng, trên mìmh là những sọc tía), mang sức mạnh to lớn (bị mắc câu còn kéo thuyền ông lão đi phăng phăng).
- Mang vẻ đẹp kiêu hùng:
+ Mắc câu vẫn vùng vẫy thoát thân ( lượn vòng).
+ Trước khi chết, nó phô hết vẻ đẹp và sức lực “ khi ấy con cá mang cái chết trong mình sực tỉnh, phóng vút lên khỏi mặt nước phô hết tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực. Nó dường như treo lơ lửng trong không trung phía trên ông lão và chiếc thuyền”
→ Tượng trưng cho lí tưởng, ước mơ mà con người theo đuổi.
- Sau khi chết “da cá chuyển từ màu gốc, màu tía ánh bạc sang màu trắng bạc… mắt nó trông dửng dưng như những tấm kính trong kính viễn vọng hay một vị thánh trong đám rước”→ ước mơ bao giờ cũng huy hoàng, cao đẹp, một khi trở thành hiện thực nó trở nên bình thường→ con người tiếp tục theo đuổi ước mơ khác.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
-Ngôn ngữ đặc sắc : ngôn ngữ người kể chuyện, ngôn ngữ nhân vật (độc thoại).
- Câu văn ngắn gọn, linh hoạt.
- Sử dụng nhiều hình ảnh mang tính biểu tượng.
2. Nội dung
Đoạn trích được xem như một thiên anh hùng ca về con người trên hành trình thực hiện khát vọng lớn lao của mình bằng ý chí và lòng dũng cảm.

CÂU HỎI KIỂM TRA KIẾN THỨC

1. Trình bày những nét chính về cuộc đời của Hêminhuê?
2. Trình bày những hiểu biết của em về nguyên lí “ tảng băng trôi”của Hê-minh-uê? Hãy chỉ ra một số nghĩa hàm ẩn trong đoạn trích mà em đã học ở sgk 12?
3. Tóm tắt truyện “Ông già và biển cả”- Hêminhuê?
4. Phân tích nhân vật Xan-ti-a-gô trong “Ông già và biển cả” để làm nổi bật lên ý chí, nghị lực của con người trong hành trình theo đuổi và thực hiện khát vọng, ước mơ ?


Hån tr­¬ng ba da hµng thÞt
(TrÝch)
L­u Quang Vò
I. Tiểu dẫn:
1. T¸c gi¶
-L­u Quang Vò (1948- 1988) quª gèc ë §µ N½ng, sinh t¹i Phó Thä trong mét gia ×nh trÝ thøc.
- Tõ 1965 Õn 1970: L­u Quang Vò vµo bé éi vµ ­îc biÕt Õn víi t­ c¸ch mét nhµ th¬ tµi n¨ng Çy høa hÑn.
- Tõ 1970 Õn 1978: «nng xuÊt ngò, lµm nhiÒu nghÒ Ó m­u sinh.
- Tõ 1978 Õn 1988: biªn tËp viªn T¹p chÝ Sn khÊu, b¾t Çu s¸ng t¸c kÞch vµ trë thµnh mét hiÖn t­îng Æc biÖt cña sn khÊu kÞch tr­êng nh÷ng n¨m 80 víi nh÷ng vë Æc s¾c nh­: Sèng m•i tuæi 17, HÑn ngµy trë l¹i, Lêi thÒ thø 9, kho¶nh kh¾c vµ v« tËn, BÖnh sÜ, T«i vµ chóng ta, Hai ngµn ngµy oan tr¸i, Hån Tr­¬ng Ba, da hµng thÞt,…
-L­u Quang Vò lµ mét nghÖ sÜ a tµi: lµm th¬, vÏ tranh, viÕt truyÖn, viÕt tiÓu luËn,… nh­ng thµnh c«ng nhÊt lµ kÞch. ¤ng lµ mét trong nh÷ng nhµ so¹n kÞch tµi n¨ng nhÊt cña nÒn v¨n häc nghÖ thuËt ViÖt Nam hiÖn ¹i
-L­u Quang Vò ­îc tÆng gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt n¨m 2000.
2. Vë kÞch Hån Tr­¬ng Ba, da hµng thÞt
- Vë kÞch ­îc L­u Quang Vò viÕt vµo n¨m 1981, ­îc c«ng diÔn vµo n¨m 1984.
- Tõ mét cèt truyÖn dn gian, t¸c gi¶ • xy dùng thµnh mét vë kÞch nãi hiÖn ¹i, Æt ra nhiÒu vÊn Ò míi mÎ cã ý nghÜa t­ t­ëng, triÕt lÝ vµ nhn v¨n su s¾c.
- TruyÖn dn gian gy kÞch tÝnh sau khi Hån Tr­¬ng Ba nhËp vµo x¸c anh hµng thÞt dÉn tíi "vô tranh chÊp" chång cña hai bµ vî ph¶i ­a ra xö, bµ Tr­¬ng Ba th¾ng kiÖn ­îc ­a chång vÒ. L­u Quang Vò khai th¸c t×nh huèng kÞch b¾t Çu ë chç kÕt thóc cña tÝch truyÖn dn gian. Khi hån Tr­¬ng Ba ­îc sèng "hîp ph¸p" trong x¸c anh hµng thÞt, mäi sù cµng trë nªn r¾c rèi, Ðo le Ó råi cuèi cïng au khæ, tuyÖt väng khiÕn Hån Tr­¬ng Ba kh«ng chÞu næi ph¶i cÇu xin §Õ ThÝch cho m×nh ­îc chÕt h¼n.
3. §o¹n trÝch : Lµ phÇn lín c¶nh VII. §y còng lµ o¹n kÕt cña vë kÞch, óng vµo lóc xung ét trung tm cña vë kÞch lªn Õn Ønh iÓm. Sau mÊy th¸ng sèng trong t×nh tr¹ng "bªn trong mét »ng, bªn ngoµi mét nÎo", nhn vËt Hån Tr­¬ng Ba ngµy cµng trë nªn xa l¹ víi b¹n bÌ, ng­êi thn trong gia ×nh vµ tù ch¸n ghÐt chÝnh m×nh, muèn tho¸t ra khái nghÞch c¶nh trí trªu.
II. Đọc – hiểu
1. Các nhân vật trong đoạn trích:
- Trương Ba: Người làm vườn giỏi đánh cờ, tâm hồn thanh cao, nhân hậu, bản tính ngay thẳng.
- Anh hàng thịt: thể xác thô phàm, gã đồ tể thô lỗ.
- Đế Thích: Tiên, giỏi cờ nhất thiên đình.
-Các người thân trong gia đình.
2. Hồn Trương Ba:
Trương Ba đau khổ khi bị đẩy vào nghịch lí linh hồn trú nhờ thể xác người khác.
a. Cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt:
-TB phải chiều theo một số nhu cầu của xác hàng thịt và bị nó điều khiển.
-Sống mượn, tạm bợ, lệ thuộc.
-Linh hồn bị nhiễm độc, dằn vặt đau khổ muốn tách khỏi xác.
Xác hàng thịt cười nhạo TB, dồn hồn TB vào thế đuối lí, ve vãn hồn tB theo lí lẽ ti tiện của xác hàng thịt.
- TB nổi giận khinh bỉ nhưng rồi ngậm ngùi nhập vào xác trong tuyệt vọng.
TB được trả lại cuộc sống trong cảnh dung tục bị đồng hóa khó giữ nét trong sách cao quý của riêng mình.
b. Với người thân:
- Vợ TB buồn bã dù có tình vị tha (Muốn bỏ đi, nhường cho vợ hàng thịt…)
- Con dâu: thấu hiểu, thông cảm xót thương.
-Cháu Gái:Phản ứng dữ dội, quyết liệt
Cuộc èi tho¹i víi nh÷ng ng­êi thn, TB càng đau khổ vì những điều mình gây ra dù ông không muốn.
c. Với Đế Thích:
- Gặp ĐT, TB quyết quyết từ chối không chấp nhận cảnh “bên trong một đàng, bên ngoài một nẻo”
- Muốn được là mình chấp nhận cái chết.
- ĐT lúc đầu ngạc nhiên, sau thuận theo đề nghị của TB ( ĐT còn có cái nhìn hời hợt về con người, không hiểu rõ con người trần thế, bị TB lên án).
 Đây là cuộc đấu tranh quyết liệt dứt khoát của TB, đó chính là cái thanh cao muốn chống lại sự dung tục, giả tạo, muốn được là chính mình.
3. Màn kết:
TB thỏa ước nguyện, hóa thân vào màu xanh của vườn cây, tồn tại vĩnh viễn bên cạnh người thân Cái thiện, cái đẹp, cuộc sống đích thực sẽ chiến thắng.
4. Nghệ thuật kịch:
- Khám phá, phát hiện mâu thuẫn, xung đột.
-Diễn đạt bằng hành động.
-Ngôn ngữ đối thoại, độc thoại.
-có chiều sâu tritế học.
- Quá trình vận động: Thắt nút, phát triển, cao trào, mở nút.
III. Tổng kết:
Kh«ng chÝ cã ý nghÜa triÕt lÝ vÒ nhn sinh, vÒ h¹nh phóc con ng­êi, trong vë kÞch nãi chung vµ o¹n kÕt nãi riªng, L­u Quang Vò muèn gãp phÇn phª ph¸n mét sè biÓu hiÖn tiªu cùc trong lèi sèng lóc bÊy giê:
Thø nhÊt, con ng­êi ang cã nguy c¬ ch¹y theo nh÷ng ham muèn tÇm th­êng vÒ vËt chÊt, chØ thÝch h­ëng thô Õn nçi trë nªn phµm phu, th« thiÓn.
Thø hai, lÊy cí tm hån lµ quý, êi sèng tinh thÇn lµ ¸ng träng mµ ch¼ng ch¨m lo thÝch ¸ng Õn sinh ho¹t vËt chÊt, kh«ng phÊn Êu v× h¹nh phóc toµn vÑn.
C¶ hai quan niÖm, c¸ch sèng trªn Òu cùc oan, ¸ng phª ph¸n.
Ngoµi ra, vë kÞch cßn Ò cËp Õn mét vÊn Ò còng kh«ng kÐm phÇn bøc xóc, ã lµ t×nh tr¹ng con ng­êi ph¶i sèng gi¶, kh«ng d¸m vµ còng kh«ng ­îc sèng lµ b¶n thn m×nh. §Êy lµ nguy c¬ Èy con ng­êi Õn chç bÞ tha hãa do danh vµ lîi.Víi tÊt c¶ nh÷ng ý nghÜa ã, o¹n trÝch rÊt tiªu biÓu cho phong c¸ch viÕt kÞch cña L­u Quang Vò.




ĐỀ THI TỐT NGIHỆP THPT NĂM 2008
I. PHẦN CHUNG CHO THÍ SINH CẢ HAI BAN: (5đ)
Câu 1 (2đ)
Lòng nhân hậu của nhân vật An-đrây Xô-cô-lốp được thể hiện như thế nào trong đoạn trích Số phận con người (Ngữ văn 12 sách giáo khoa thí điểm) của M.Sộ-lô-khốp?
Câu 2 (3đ)
Anh/chị suy nghĩ gì về quan niệm sống sau đây:
“ Không thể bên trong một đàng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”
( Hồn Trương Ba, da hàng thịt- Lưu Quang Vũ)
II. PHẦN DÀNH CHO THÍ SINH TỪNG BAN (5đ)
A. Thí sinh Ban KHTN chọn câu 3a hoặc 3b
Câu 3a(5đ)
Cảm nhận của anh/chị về đoạn thơ sau trong bài Sóng của Xuân Quỳnh:
Con sóng dưới lòng sâu.
Con sóng trên mặt nước,
Ôi con song nhớ bờ,
Ngày đêm không ngủ được,
Lòng em nhớ đến anh,
Cả trong mơ còn thức.

Dẫu xuôi về phương bắc,
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em, cũng nghĩ,
Hướng về anh một phương.
(Theo Ngữ văn 12- tập một, sách giáo khoa thí điểm Ban KHTN, bộ 2, tr.113-114, NXB Giáo dục- 2005)
Câu 3b.(5đ)
Anh/chị hãy phân tích tâm trạng nhân vật Tràng trong truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân
B. Thí sinh Ban KHXH-NV chọn câu 4a hoặc 4b
Câu 4a(5đ)
Cảm nhận của anh/chị về đoạn thơ sau trong bài Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên:
Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửa
Nghìn năm sau, còn đủ sức soi đường.
Con đã đi nhưng con cần vượt nữa
Cho con về gặp lại Mẹ yêu thương

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ
Cỏ đón giêng hai, chim én gặp mùa
Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa
Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa
(Theo Ngữ văn 12- tập một, sách giáo khoa thí điểm
Ban KHXHvà NH, bộ1,tr.204,NXBGiáo dục-2005)
Câu 4b(5đ)
Anh/chị hãy phân tích nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân.